Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy

Muzeum Pierwszych Piastów ma Lednicy, które zostało powołane do życia w 1969 r. (do 1975 r. funkcjonowało pod nazwą Muzeum Początków Państwa Polskiego), należy do grupy muzeów na wolnym powietrzu. Chroni dziedzictwo archeologiczne z początków państwa polskiego, zachowane na wyspie Ostrów Lednicki i w jej otoczeniu, oraz dziedzictwo związane z kulturą wsi wielkopolskiej (od XVI po XX w.), zgromadzone w Wielkopolskim Parku Etnograficznym. Z czasem w strukturę muzeum włączono kolejne wczesnopiastowskie grody: w Gieczu (1984) oraz w Grzybowie (1997), gdzie działają muzealne oddziały. Chociaż początkowo (w XIX w.) zainteresowanie śladami przeszłości skupiało się na Ostrowie Lednickim i na badaniach pałacu Mieszka I, to z czasem równie intensywne rozpoznanie objęło grody w Gieczu i Grzybowie. Prowadzono także inwentaryzację budownictwa wiejskiego, które stopniowo trafiło do odtwarzanych w muzeum wsi, folwarku i dworu (Wielkopolski Park Etnograficzny). Od 1994 r. Ostrów Lednicki ma status Pomnika Historii, którego wartość tworzy monumentalna architektura oraz baseny chrzcielne. Wzbogaca ją kolekcja zabytków z okresu początków państwa polskiego, wśród których warto wyróżnić przedmioty kultu chrześcijańskiego i największy w tej części Europy zbiór uzbrojenia z X–XII w.

Placówka prowadzi szerokie badania naukowe, organizuje liczne konferencje (archeologiczne, etnograficzne, historyczne i konserwatorskie), jest wydawcą czasopism, katalogów oraz serii monografii i publikacji konferencyjnych. Jej obecny kształt jest dziełem założyciela i pierwszego dyrektora Jerzego Łomnickiego, jego następcy Andrzeja Kaszubkiewicza (twórcy rozbudowy instytucji) oraz prowadzącego obecnie muzeum prof. Andrzeja Marka Wyrwy (inicjatora wielu nowych poczynań muzealnych), a także kilku już pokoleń pracowników. Zbiory placówki są eksponowane na licznych wystawach krajowych i międzynarodowych, zaś miarą zainteresowania zgromadzonymi tutaj zbiorami są licznie zwiedzający wszystkie jej oddziały.